Ngày Doanh nhân Việt Nam 13/10: Cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh đừng chỉ nhìn vào con số
Cuộc họp sáng 13/10 do Bộ trưởng Trần Tuấn Anh chủ trì có sự tham dự của Thứ trưởng Bộ Công Thương – Trần Quốc Khánh, thứ trưởng Cao Quốc Hưng, đại diện các Cục, Vụ thuộc Bộ Công Thương, đại diện Bộ Tư Pháp, Tài Chính và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam – VCCI cùng một số cơ quan truyền thông lớn trong cả nước. Nội dung trọng tâm của cuộc họp chính là: Tập trung đánh giá những tác động của việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục, điều kiện đối với môi trường đầu tư, kinh doanh. Đồng thời đánh giá những tác động của việc cắt giảm, đơn giản hóa đối với hoạt động quản lý Nhà nước, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, doanh nghiệp.
Kết quả của cuộc họp này được coi là món quà ý nghĩa và quý giá nhất mà Bộ Công Thương và người đứng đầu ngành – Bộ trưởng Trần Tuấn Anh gửi tặng cho cộng đồng doanh nghiệp trong Ngày Doanh nhân Việt Nam 13/10.
Tại cuộc họp sáng 13/10, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh ghi nhận sự cố gắng không ngừng, vượt kế hoạch được giao của các Cục, Vụ trong việc rà soát và đề xuất các phương án cắt giảm. “Tôi rất hiểu những nổ lực của các thành viên trong ban soạn thảo khi phải vừa đáp ứng về mặt thời gian, tiến độ, vừa phải đáp ứng yêu cầu cấp bách của xã hội của cộng đồng doanh nghiệp, người tiêu dùng. Kết quả có được đến giờ phút này tôi đánh giá cao công tác phối hợp cũng như sự nhất trí đồng lòng của tất cả chúng ta trong thời gian vừa qua”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.
Người đứng đầu ngành Công Thương nhấn mạnh tiêu chí rà soát điều kiện đầu tư kinh doanh mà Bộ Công Thương kiên trì thực hiện trên cơ sở 5 nguyên tắc cơ bản:
Thứ nhất, chuyển đổi phương thức quản lý nhà nước bằng việc chuyển dần sang hậu kiểm trong xây dựng, thực hiện các điều kiện kinh doanh,
Thứ hai, tính đến các điều kiện gia nhập thị trường theo các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Thứ ba, điều kiện đầu tư, kinh doanh nếu thực sự cần thiết cũng phải đáp ứng các tiêu chí theo quy định tại Điều 7 Luật Đầu tư 2014.
Thứ tư, phương án cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện đầu tư kinh doanh và chuyển đổi phương thức quản lý nhà nước trong từng lĩnh vực phải được đánh giá, xem xét thận trọng về tính khả thi, các điều kiện nguồn lực của cơ quan quản lý nhà nước các cấp, xem xét khả năng phân cấp mạnh mẽ hơn cho các địa phương trong quản lý, thực hiện.
Thứ năm, phương án cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện đầu tư kinh doanh cần phải gắn với công tác cải cách hành chính, đặc biệt là công tác cải cách thể chế, cải cách thủ tục hành chính.
Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, gỡ khó cho doanh nghiệp cũng như bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng là trách nhiệm chung của tất cả các bộ ngành thuộc mọi lĩnh vực và vì mục tiêu Chính phủ kiến tạo chứ không phải của riêng cá nhân hay Bộ ngành nào. Nếu không có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành thì mục tiêu chung rất khó đặt được.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh một lần nữa khẳng định: rà soát, đơn giản hóa và cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh là nhiệm vụ trọng tâm và xuyên suốt cùng với sự phát triển của toàn ngành trong thời gian tới và được xem xét ngay khi các văn bản quy phạm pháp luật đang được xây dựng và sắp ban hành chứ không phải khi đã ban hành rồi mới xem xét cắt giảm.
“Đừng nhìn vào các con số mà nhìn vào thực tế. 675, 700 thậm chí 1.000 – con số đó chẳng nói lên điều gì cả. Con số có thể cao hơn hoặc cũng có thể thấp hơn, điều đó không quan trọng mà quan trọng nhất là việc cắt giảm ấy có đi vào thực chất hay không có tạo điều kiện thuận lợi cũng như gỡ khó cho doanh nghiệp hay không. Cắt giảm là thực chất chứ không phải đưa các con số ra cho đẹp”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định.
Đánh giá cao những gì mà Bộ Công Thương đã làm trong thời gian qua cũng như sự cầu thị, lắng nghe của người đứng đầu ngành, bà Nguyễn Thị Diệu Hồng – Phó phòng Xây dựng Pháp Luật – Ban Pháp chế của Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam – VCCI - cho rằng việc cắt giảm một loạt các thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư kinh doanh của Bộ Công Thương thời gian qua là mạnh mẽ và chưa từng có, đã tác động ngay và tạo rất nhiều thuận lợi cho doanh nghiệp. “Đây chính là món quà ý nghĩa là Bộ Công Thương tặng cho cộng đồng các doanh nghiệp Việt Nam trong Ngày tôn vinh giới doanh nhân hôm nay 13/10”, bà Hồng nhấn mạnh.
Dù vậy, bà Hồng cũng băn khoăn về kế hoạch cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh trong thời gian tới sẽ được thực hiện như thế nào; quá trình chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm sẽ triển khai từ bao giờ và thực hiện ra sao. Đặc biệt, Bộ Công Thương sẽ xử lý thế nào đối với các Nghị định thuộc thẩm quyền quyết định của Thủ tướng.
Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cũng cho rằng: Cần có các quy chuẩn, tiêu chuẩn quy định liên quan đến công tác hậu kiểm để cho các doanh nghiệp căn cứ vào đó mà tuân thủ và phải có người đủ tiêu chuẩn để đi kiểm tra sự tuân thủ đó. Thứ trưởng chia sẻ, toàn hệ thống của chúng ta vẫn còn có những lỗ hổng, chưa sẵn sàng cho hậu kiểm.
Phát biểu kết luận tại cuộc họp, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cảm ơn những ý kiến thẳng thắn, cụ thể, xác đáng, mang tính phản biện, đối thoại của đại diện các Bộ, ngành. Bộ trưởng chỉ đạo Tổ soạn thảo phương án cắt giảm điều kiện kinh doanh tiếp thu ý kiến và hoàn thiện Đề cương; đồng thời triển khai ngay những nội dung công việc cần thiết.
Trước băn khoăn của Đại diện VCCI và Bộ Tư pháp về việc tại sao Bộ Công Thương không sớm có sự điều chỉnh, sửa đổi điều kiện kinh doanh xăng dầu tại Nghị định 83/NĐ -CP, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định "không phải chúng tôi không làm mà là sẽ làm sau khi có sự rà soát, xem xét một cách kỹ lưỡng, đầy đủ bởi xăng dầu là một lĩnh vực có đặc trưng rất riêng, liên quan đến các các thành phần, lĩnh vực kinh tế của đất nước". Bộ trưởng nhấn mạnh thêm: "Chúng tôi không cầu toàn mà xác định cái gì làm được ngay thì làm trước, nếu chưa thì làm lần lượt theo một quy trình, có sự xem xét một cách chi tiết, cụ thể, đảm bảo khi đã có sự điều chỉnh thì phải có sự phù hợp và đúng đắn".
Theo Bộ trưởng, trong kinh doanh các ngành hàng như rượu, thuốc lá, xăng dầu, khí... từ trước đến nay, các văn bản của chúng ta thường xây dựng theo quan điểm của những người làm luật là cơ quan hành chính, quản lý nhà nước và chỉ hướng về mục tiêu đơn giản là quản cho chặt mà nhiều khi không đánh giá lại và thực hiện đúng nội hàm quản lý nhà nước là gì. Vì vậy, trong quá trình rà soát, sửa đổi, cần chú ý đến tính thực tiễn hơn nữa.
Bộ trưởng cho biết thêm, sắp tới còn nhiệm vụ thứ quan trọng nữa, cùng với Quyết định số 3610a, Vụ Khoa học công nghệ và các thành viên trong ban cải cách hành chính của Bộ phải xây dựng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật của các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Công Thương, đưa ra đề cương để xin ý kiến của Bộ Khoa học và Công nghệ, rồi thống nhất triển khai.
Đối với công tác cải cách hành chính của Bộ (do Thứ trưởng Trần Quốc Khánh là Trưởng ban), Bộ trưởng chỉ đạo tiếp tục rà soát các thủ tục hành chính, nhất là thủ tục hành chính công, khi đã đưa lên trực tuyến thì làm sao cần có sự phối hợp đồng bộ các thủ tục.
Bộ trường nhấn mạnh, không chỉ dừng lại ở Quyết định 3610a hay con số 675, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục xem xét, rà soát kỹ để cắt giảm các điều kiện kinh doanh, tạo môi trường thuận lợi nhất cho doanh nghiệp.
Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm đang có nhiều băn khoăn nhưng có thể thực hiện được nếu tăng vai trò cũng như trách nhiệm của cấp cơ sở trên cơ sở công khai, minh bạch cùng với công cụ giám sát. “Chúng ta không chỉ thay đổi phương thức quản lý từ tiền kiểm sang hậu kiểm mà là thay đổi tư duy quản lý. Nếu không thống nhất từ trên xuống dưới thì nguy cơ ‘trên cởi dưới nghẽn’ – mở cổng nhưng không trổ cửa là có thể thấy nhãn tiền”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.
Quá trình rà soát, xây dựng các phương án cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh được Bộ Công Thương bắt đầu triển khai từ tháng 7/2016 với việc tham mưu, đề xuất cho Chính phủ ban hành Nghị định số 77 sửa đổi bổ sung một loạt quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh trong các lĩnh vực mua bán hàng hóa quốc tế, hóa chất, vật liệu nổ công nghiệp, phân bón, kinh doanh khí, kinh doanh thực phẩm thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Công Thương, theo đó 03 điều kiện đầu tư kinh doanh đã được bãi bỏ liên quan đến hoạt động tạm nhập tái xuất.
Tiếp đó, ngày 09/12/2016, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 4846/QĐ-BCT phê duyệt phương án tổng thể đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương năm 2017, với số lượng điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực công thương đang và sẽ được bãi bỏ là 27 điều kiện.
Từ đầu năm 2017, Bộ Công Thương tiếp tục chủ động rà soát lần lượt trình Chính phủ 08 dự thảo văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến các điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc quản lý của công thương như Nghị định thay thế Nghị định số 19/2016/NĐ-CP về kinh doanh khí, Nghị định thay thế Nghị định số 109/2010/NĐ-CP về xuất khẩu gạo, Nghị định thay thế Nghị định số 140/2007/NĐ-CP về kinh doanh dịch vụ logistics...
Trong thời gian này, Bộ Công Thương đã lập Tổ công tác Cải cách hành chính của Bộ gồm các đồng chí Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Chánh văn phòng Bộ và Thủ trưởng các đơn vị có liên quan. Bộ trưởng Bộ Công Thương đã chỉ đạo Tổ công tác cùng các đơn vị trong Bộ rà soát toàn diện các điều kiện đầu tư kinh doanh ngành Công Thương và Bộ Công Thương đã hệ thống hóa toàn bộ Danh mục điều kiện đầu tư kinh doanh ngành Công Thương.
Ngày 20/9/2017, đánh dấu mốc quan trọng trong lịch sử ngành Công Thương - Bộ trưởng Trần Tuấn Anh ký Quyết định số 3610a/QĐ-BCT ban hành phương án cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện đầu tư, kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương giai đoạn 2017 – 2018. Theo Quyết định này, 675 điều kiện đầu tư, kinh doanh được cắt giảm.
Con số này được Bộ Công Thương đưa ra sau hơn hai tuần các đơn vị tiến hành rà soát cắt giảm, đơn giản hóa các điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực Bộ quản lý. 675 là con số được cho là lớn chưa từng có trong lịch sử ngành Công Thương được các đơn vị thuộc Bộ đề nghị cắt giảm, cao hơn dự kiến ban đầu 63 điều kiện và chiếm tới 55,5% tổng các điều kiện đầu tư kinh doanh. Và để có thể thực hiện theo phương án cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương nói trên, ngày 26/9/2017, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định 3696/QĐ-BCT thành lập Ban soạn thảo (do Bộ trưởng làm Trưởng Ban), Tổ biên tập sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương.
Ban soạn thảo, Tổ biên tập có trách nhiệm rà soát nội dung điều kiện đầu tư kinh doanh đã được đề xuất bãi bỏ tại Quyết định 3610a/QĐ-BCT liên quan đến quy định của các Luật, Nghị định của Chính phủ nhằm mục tiêu đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền việc sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật này theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015.
